De jalapeño is een middelgrote chilipeper die tot de groep Capsicum annuum behoort en sterk verwant is aan de paprika en de cayennepeper. De plant is ongeveer anderhalve meter hoog; de vruchten zijn een kleine 10 centimeter lang.
De jalapeño is vernoemd naar de Mexicaanse stad Xalapa. Op de Scovilleschaal scoort hij tussen de 1000 en de 50000 wat betreft scherpte.
Er bestaan ongeveer 180 verschillende soorten, waarvan er zo'n 120 actief gekweekt worden, vooral in Mexico en de VS. Meestal betreft het hybrides ofwel kruisingen tussen een bepaalde jalapeñosoort met een andere (jalapeño)peper. De verschillen tussen deze soorten zijn onder andere in scherpte, in grootte van de pods, de opbrengst per plant, de kleur van de pods, de bestendigheid tegen ziektes. De grootste jalapeño's worden 12-15 cm hoog en zo'n 5 cm breed, onder meer de soorten Chilipeño en Gigante, terwijl de soort Suchito Solerito pepertjes van slechts 2 cm oplevert.
De meeste jalapeño's hebben in onrijpe toestand een groene kleur en worden rood als ze rijpen. Er bestaan ook gele, oranje, paarse en zwarte jalapeñohybrides. De scherpte van de pepers neemt toe naarmate de peper verder rijpt. Ze worden dan doorgaans zoeter. Als men geen prijs stelt op de hete smaak moet men de zaden en de zaadlijsten verwijderen voordat de jalapeño's gegeten worden. Er bestaan een aantal soorten die zelfs geen spoor van enige hitte bevatten, onder andere Dulce, Felicity en Fooled You. De heetste jalapeñosoort is Numex Pinata die een hitte op de Scoville-schaal van 50 000 kan bereiken. Dat is 10 keer zo heet als een gemiddelde jalapeño.
